Het was één van de meest merkwaardige reizen die ik ooit heb gemaakt: een reis in den vreemde, een reis met Bonifatius, heel dichtbij huis: in het Stadsmuseum Woerden…
Daar vindt van 8 september 2020 tot 10 januari 2011 een heel bijzondere expositie plaats van tien textielkunstenaars, die zich hebben laten inspireren door de reis van Bonifatius in de lage landen in de 8e eeuw na Christus. Voor deze monnik uit Zuidwest Engeland een reis in den vreemde…in een ongekend gebied waar voornamelijk heidense Friese stammen wonen.
De bisschop is door de Paus uitverkoren om als missionaris de heidense volkeren te bekeren tot het christendom. Gedurende die reis, die 1300 jaar geleden begon, komt de bisschop ook in Woerden en Vleuten, waar hij kerken sticht, hoewel daarover, voor wat Woerden betreft, enige onzekerheid bestaat. De reis zal uiteindelijk leiden tot zijn dood, aangezien hij in het gebied wat nu Friesland heet, zal worden vermoord.
Het Stadsmuseum heeft naar aanleiding van het Bonifatiusjaar 10 kunstenaars uitgenodigd om een werk in textiel te maken over deze reis in den vreemde van de heilige bisschop.
Het resultaat is buitengewoon verrassend: zeer originele kunstwerken die je meenemen op de reis van Bonifatius en van die reis heel verschillende aspecten belichten. Het is een zeer intieme, afwisselende en vooral serene tentoonstelling geworden, die je tot bezinning dwingt.
En wat een verbazingwekkende variëteit van textiele mogelijkheden en wat een boeiende verhalen.
Een schitterend wandkleed van Anke Land gunt ons een blik op de eenzame bootreis van Bonifatius op een eindeloze zee….Het is een gobelin waarin door het gebruik van gouden draden een boeiend lichtspel ontstaat. Het is knap hoe Anke met heel weinig middelen een overtuigend verhaal vertelt.
Heel anders is het altaarstuk van Alex Feenstra; een zeer sober kleed van Quilt in één tint, waarin een woordeloze strijd tussen natuurkrachten en het goddelijke, in de vorm van een kruis, wordt afgebeeld.
Onze eigen Woerdense Lia Meiborg liet zich vooral inspireren door de geschriften van Bonifatius; van hem zijn veel brieven bewaard. Zij heeft zijn teksten in haar kunst verwerkt: haar grote wandkleed leest als het ware als een geheimzinnig, maar mooi ritmisch weergegeven verhaal eindigend in zijn moord bij Dokkum.
Dat je met textiel ook sculpturen kunt maken bewijst Henrique van Putten: zij vertelt met vier objecten een heel verhaal over het leven en de strijd van Bonifatius. Het is zeer fantasierijk en kleurrijk werk met een heel fijnzinnige humor. Je reist met haar mee, smaakt de geneugten van het leven en verliest uiteindelijk je hoofd.
Mariëlle van den Bergh laat zich eveneens inspireren door de maritieme geschiedenis van Bonifatius met een zeer origineel schip van keramiek met een linnen zeil. De verschillende stoffen verlenen het kunstwerk een zekere levendigheid waarin we golven en een landschap ontdekken als stomme getuigen van de gevaren die de heilige heeft doorstaan.
Weer geheel ander materiaal gebruikt Wynske de Jong: vilt. Zij betovert ons met een bijna abstract landschap van watergeulen, kwellen, polders, natuur, wolken en licht. Dit alles in een golvend ritmisch geheel waarin zich eindeloos, tijdloos Fries landschap weerspiegelt.
Ook Irma Frijlink werkt met vilt, maar op geheel andere wijze: dit is ragfijn en sierlijk werk, waarin zij het olijfblad en de olijf gebruikt als symbool van het christelijke zuiden dat de sombere heidense eik uit het noorden moet verbannen. Het werk getuigt van groot vakmanschap en gloeit als juwelen aan de witte wand, waarbij schaduwen een geraffineerd spel spelen met de vormen.
Van grote eenvoud getuigt de bijdrage van Esmé Hofman: een schaal in vlechtwerk, een geheel andere techniek. De mooi vormgegeven schaal symboliseert de offerschaal uit christelijke en heidense rituelen. Een fraaie vondst is de weergave van de menselijke onvolmaaktheid door de kerf in de schaal.
Bonifatius is een martelaar voor het geloof: hetgeen tot uitdrukking komt in het beeld van Hanneke van Broekhoven: een combinatie van eikenhout en textiel. Het knappe van dit beeld is dat het een combinatie is van de stevige heidense eik en de kwetsbare gelovige martelaar, die als het ware in een tweestrijd met elkaar zijn vergroeid… een oersterke verbeelding van de kerstening van Friesland.
Het laatste kunstwerk is van Alexandra Drenth: een overdonderend kunstwerk: New Golden Dream – Mantel der Liefde. De basis van dit werk is een liturgisch gewaad uit de katholieke eredienst, dat Alexandra echter omtovert tot een uitbundig mozaïek van kleuren: een mantel die je als het ware uitnodigt voor een liefdevolle goddelijke omarming. Echter tevens een mantel die het bewogen leven van Bonifatius weergeeft, met allerlei afbeeldingen die herinneringen oproepen, met hier en daar een heerlijk anachronisme zoals de centrale afbeelding van het bad van Diane van de Franse schilder François Boucher uit 1742. Enigszins verwarrend zo’n sensuele voorstelling in een liturgische mantel. Maar de kunstenaar heeft zowel ervaringen, verleidingen als ontberingen van Bonifatius willen verbeelden. Wat een heerlijke collage van stoffen en beelden; je blijft er naar kijken en ontdekt steeds weer iets nieuws. Een schitterend hoogtepunt van de expositie.
De tentoonstelling nodigt door zijn zuivere bijna sacrale sfeer uit tot een soort bezinning.
De uiterst geraffineerde inrichting van de expositie draagt draagt zeker toe bij, evenals de kleine maar fraaie catalogus.
Een tentoonstelling die je niet mag missen.
Frans Lander