Dat zegt een gelauwerde toparchitect met verschillende bureaus in het buitenland.
“Je hoeft niets te bedenken, alles is er al. Begin met wat je hebt. We breken niets af, heb respect voor de geschiedenis, laat de geschiedenis praten, transformeer. Je bent met elkaar de stad.”
Hier denkt een hoogleraar buiten de begane paden, denkt onorthodox buiten de conventionele lijnen van stadsontwikkelaars, die achter hun bureau hele zielloze slaapsteden verzinnen. Aan het woord is prof Adriaan Geuze, hoogleraar landschapsarchitectuur aan de TU Delft, oprichter van West 8 in Rotterdam met vestigingen in Noord Amerika en Brussel. Hij is lid van Academie van de Kunsten van de KNAW, kreeg in 1990 de Prix de Rome en heeft tientallen grote internationale ontwerpen op zijn naam staan.
Deze indrukwekkende architect is op 11 mei 2025, op uitnodiging van de Vroedschap Woerden anno 2018 en De Vrienden van het Stadsmuseum Woerden te gast in het kasteel van Woerden, waar hij ons een levendig verhaal vertelt over de stedelijke transformatie van de oude Philipswijk in Eindhoven.
Een heel verrassend ongewoon verhaal over hoe het enorme industriegebied van Philips transformeert in een levendige wijk, voor mensen van allerlei slag, met winkels, vervoer, cultuur en veel natuur.
Een werkelijk holistische historisch verantwoorde benadering van een stedelijke transformatie, met respect voor de bestaande gebouwen, waaruit een werkelijk engagement spreekt, maar ook met de bredere verfrissende blik van een landschapsarchitect. Het gaat hier om een langgerekt gebied van 6 km lang, een indrukwekkende zichtlijn vanaf de voormalige villa van Anton Philips naar de lichttoren van de voormalige Philipsfabriek. Die lange horizontale lijn, bekend in sommige stedelijke gebieden zoals de Lange Voorhout en in het bijzonder het Grand Canal van Versailles door de tuinarchitect Le Nôtre doorgetrokken in het bijna oneindige door de aanleg van een groot aantal Italiaanse populieren, zijn voor Adriaan Gouwe inspiratiebronnen. Hij respecteert de bestaande lijn als grondslag voor de transformatie van de wijk. Een lange rij van (1000) wigvormige platanen, afkomstig van boomkwekerijen in Sint-Oedenrode en geplant door schoolkinderen
5 km doorlopend tot aan Oirschot, zijn daar het bewijs van evenals het weer openleggen van een beek (de Dommel). Oude gebouwen, zoals de Steentjeskerk, worden zoveel mogelijk gespaard en soms enigszins getransformeerd, door delen weg te halen. Hier wordt de geschiedenis niet uitgeblust maar in alle opzichten omarmd en gekoesterd.
De spreker heeft een grondige hekel aan buitenwijken, waarin de middenklasse de binnenstad ontvlucht en zich distantieert van de samenleving. Hij streeft naar een multifunctionele stad, een levendige stad met veel groen, ook op daken, en met een internationale school en met onder meer met cafés waar mensen met een handicap mogen bedienen. Welnu dat lukt in Eindhoven.
Beeldbepalend is ook een levensgrote buste van Gerard Philips, van 8 meter hoog van staal, waar je door zijn stropdas kunt lopen.
Een enorme voormalige glasfabriek wordt getransformeerd met ruimte voor allerlei kleinere bedrijven (1500) met een restaurant in het voormalige ketelhuis.
De wijk is nog niet afgerond, maar nu al komt heel Europa kijken.
Het is ondoenlijk de levendige voordracht in sneltreinvaart aan de hand een presentatie met vele tekeningen en foto’s in een verslag te vangen.
Ik heb gepoogd de essentie te vangen.
De middag begon, na een welkom door de voorzitter van de Vrienden van het Stadsmuseum Woerden, met een korte presentatie van de huidige expositie het Defensie-eiland, Van werkplaats naar woonwijk in het Stadsmuseum door de directeur van het museum Arja van Veldhuizen, waarmee het museum een nieuwe koers inslaat: nl. de geschiedenis van een stadswijk.
Frans Lander, secretaris van de Vrienden van het Stadsmuseum, geeft vervolgens een korte presentatie van het Defensie-eiland, waarin de geschiedenis van het kasteel, de komst van het Magazijn van het leger, het culturele intermezzo en tenslotte de huidige bebouwing aan de orde komen. Bij de nieuwbouw is rekening gehouden met het karakter van de lange horizontale lijnen van de loodsen van het Magazijn en sommige delen daarvan zijn ook opgenomen in de nieuwbouw. Dit heeft geresulteerd in een mooie diverse wijk met goede verbindingen met de binnenstad en het station.
Daarna brengen Super Sax en de Slagwerkgroep van het Kunstencentrum het Klooster de Stoomfluitserenade ten gehore o.l.v. dirigent Caspar Dirks.
Deze serenade is in opdracht van het Stadsmuseum gecomponeerd door Harm van Sleen en gebaseerd op de stoomfluit gebruikt door het Magazijn om de schafttijd aan te geven. Een vrolijke serenade met allerlei herkenbare elementen.
De bijeenkomst werd bezocht een 60-tal bezoekers en werd afgesloten met een gezellig samenzijn met drank en hapjes op het zonnige terras van het kasteel.
Deze bijzondere publieksbijeenkomst “Stedelijke Transformatie”, dat voor alle inwoners van Woerden bij te wonen was, is op verzoek van het Stadsmuseum Woerden georganiseerd door de Vroedschap Woerden anno 2018 en de Vrienden van het Stadsmuseum en werd mede gesponsord door het Cultuur Platform Woerden.
Frans Lander